Avustralya’da Ehliyet Almak

Öncelikle Avustralya’da trafik Türkiye’nin aksine soldan akıyor. Doğal olarak sürücü koltuğunun yeri, dönüşler, yol işaretleri… her şey oldukça farklı. Bunun üzerine Avustralya’ya özgü trafik kuralları ve her eyaletin kendi ehliyet alma süreci var. Biz Sydney’de yaşadığımız için NSW eyaleti için geçerli bilgilerden bahsedeceğim.

Yazıya başlamadan bir ön bilgilendirme;

• Service NSW: Burada trafik ile ilgili bütün işlemler Service NSW isimli devlet kurumu üzerinden yürütülüyor. İlgili sayfaya buradan ulaşabilirsiniz.
• Demerit Points: Basitçe ceza puanı diye çevirebiliriz. Avustralya’da sahip olduğunuz ehliyet türüne göre bir demerit point sınırınız var. Mesela full licence için bu sınır 13 puan. Her cezada puanınız artıyor ve sınıra ulaştığında genelde ehliyetinize el koyuyorlar. İşlediğiniz suçun türüne ve ne zaman işlediğinize göre alacağınız ceza da değişiyor. Örneğin double demerit periods diye isimlendirilen dönemlerde normal zamana oranla iki kat fazla ceza puanı alıyorsunuz. Ayrıntılı bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Avustralya’da ehliyet alma sürecinin işleyişi Türkiye’de ehliyetiniz olup olmamasına ve burada geçici bir vize ile bulunup bulunmamanıza göre değişiyor.  

Eğer Türkiye’de geçerli bir ehliyetiniz varsa ve geçici bir vizeyle buradaysanız güzel haber. Varolan Türk ehliyetinizi vize bitene kadar kullanmaya devam edebilirsiniz. Herhangi bir işlem yapmanıza gerek yok, herhangi bir kısıtlama da söz konusu değil.

Kalıcı oturum vizesi ile ehliyetinizi sadece ilk 3 ay kullanabiliyorsunuz. Avustralya’ya kalıcı oturum vizesi ile geldiyseniz 3 ay süre ülkeye girişte başlıyor. Eğer burada başka bir vize ile yaşarken kalıcı oturum vizesi aldıysanız durum biraz daha farklı. Vizeniz Granted olduğu anda -yani davet geldiğinde değil- 3 aylık süreniz başlıyor. Bu süre sonunda Avustralya’da ehliyet almadıysanız artık geçerli bir ehliyetiniz yok ve araç kullanamazsınız demektir.

*Avustralya’da kalıcı oturum vizesi aldıktan sonraki üç ay içinde polis kontrolüne takılırsanız sistemde PR (Permanent Residency) göreceği için suçlu duruma düşebilirsiniz. Bize yanınızda Granted belgesini taşıyıp tarihini gösterebilir ve hala üç aylık süre içinde olduğunuzu belirtebilirsiniz demişlerdi.

Şartları:

• En az 16 yaşında olmak
• DKT – Sürücü Bilgi Sınavını geçmek
• Görme testini geçmek

Learner licence, adından da anlaşılacağı gibi araba kullanmayı öğrenebilmeniz için size verilen ehliyet türüne deniyor. Kaç yaşında olursanız olun parlak sarı bu plaka sahip olacağınız ilk plaka olacak. Eğer L ehliyetiniz yoksa herhangi bir şekilde sürücü koltuğuna oturmanız yasak. Öğrenci ehliyeti almanın ön şartı ise DKT isimli bilgi sınavını geçmek.

DKT – Driver Knowledge Test ya da Sürücü Bilgi Sınavı, çoktan seçmeli sorulardan oluşan ve Service NSW şubelerinde bilgisayar üzerinden tamamlanan bir e-sınav. Driver Knowledge Test’e girmenin tek şartı en az 16 yaşında olmak. Sınav hafta içi her gün yapılıyor, bu adresten size yakın bir şubede sınav tarihi alabilirsiniz. Ücreti $47, istediğiniz sıklıkta ve sayıda girebiliyorsunuz. Tercih ederseniz bu sınavı Türkçe dilinde de tamamlayabiliyorsunuz.

Service NSW’nin hazırladığı ve 600 sorudan oluşan bir soru bankası var ve sınavda bu sorulardan rastgele 45 tanesini görüyorsunuz. Sınavı geçmek için 15 genel bilgi sorusundan en az 12 tanesini, 30 yol güvenliği sorusundan en az 29 tanesini doğru yapmanız gerekiyor. Eğer ilk kısımda 4 ya da ikinci kısımda 2 hata yaparsanız sınav sonlanıyor. Sınavda süre limiti yok.  

Sınava bilgisayar üzerinden çalışmak için bu linki kullanabilir, Service NSW’nin oluşturduğu app ile (iPhone / Android) telefondan çalışabilir ya da soru bankasını direkt PDF şeklinde buradan indirebilirsiniz. 

Sınavı geçerseniz hemen orada Learner Licence ücretini ödüyor, göz testine giriyor ve fotoğraf çektiriyorsunuz. Geçici bir süre ehliyet yerine kullanabileceğiniz bir belge ve 4 adet kare L plaka veriyorlar. Ehliyetin kendisini de birkaç gün içinde adresinize gönderiyorlar. Eğer 25 yaş altında iseniz bir de logbook sahibi oluyorsunuz ya da sanırım logbook’u bir app şeklinde indirebiliyorsunuz. 

Öğrenci ehliyeti ile sürücü koltuğuna oturduğunuzda kare L plakalarınızı aracın önüne ve arkasına görünür şekilde takmanız gerekiyor. Bu plakalar ile trafikteki herkes sizin henüz öğrenme aşamasında olduğunuzu anlıyor ve ona göre davranıyor. Aynı zamanda yanınızda Avustralya ehliyeti (full licence) sahibi biri olmadan tek başınıza araba kullanmanız yasak ve sürerken saatte 90km/sa hızı geçemiyorsunuz. 

Eğer 25 yaş altında iseniz L seviyesinde en az bir yıl kalmak zorundasınız. Driver Knowledge Test’i geçince L plakalar ile birlikte bir de logbook verdiklerinden bahsetmiştim. Araba ile her pratik yapışınızı bu kitapçığa kaydetmeniz ve bir sonraki aşamaya geçmek için en az 100 saat sürüş deneyimini doldurmuş olmanız gerekiyor.

Eğer 25 yaş üstündeyseniz logbook kullanmanıza ve bir yıl beklemenize gerek yok. DKT ardından bir sonraki aşama olan Hazard Perception Test’e hemen girebilir ve geçtiğinizde de beklemeden Driving Test için tarih alabilirsiniz.

DKT ile Driving Test arasında başka bir aşama daha var: Hazard Perception Test. Tehlike Algılama Testi diye çevirebileceğim bu sınav da DKT gibi Service NSW şubelerinde ve bilgisayar üzerinden yapılıyor. Sınav ücreti $47, buradan yer ayırtabilirsiniz.

Eğer 25 yaş altındaysanız HPT’e girmeden önce en az 10 aydır Learner Licence sahibi olmalısınız.

Bence biraz video oyunlarına benzeyen bu sınavda yolda başınıza gelebilecek olaylar ile ilgili klipler izliyor ve tepki vereceğiniz anı seçiyorsunuz. Bu testin amacı trafikte aniden karşınıza çıkabilecek tehlikelere sizi hazırlamak ve ne kadar erkenden tepki verebildiğinizi ölçmek.

Sınavın geçerlilik süresi 15 ay. Eğer 15 ay içinde driving teste girip geçmezseniz yeniden Hazard Perception Teste girmeniz gerekiyor.

Buna çalışmak için direksiyon hocamdan öğrendiğim bir kaynak, South Australia’nın sitesi! Sınavda bildiğiniz buradaki soruların içinden çıktı. Linkini aşağıda bulabilirsiniz.

Şartları;

* En az 17 Yaşında olmak

* (25 yaş altındaysanız) En az 12 aydır Learner Licence sahibi olmak

* (25 yaş altındaysanız) En az 20 saati gece sürüşü olmak üzere toplam 120 saatlik sürüş tecrübesi edinmek

* Hazard Perception Testi (HPT) geçmek

* Driving Testi geçmek

* Göz testini geçmek

Direksiyon sınavını geçtiğiniz anda artık bir Learner değilsiniz ve yeni ehliyetiniz ile tek başınıza araç kullanabilirsiniz! Yeni aşamanın ismi P1 Provisional Licence, kullanacağınız kare plakalarda ise P1 ve 90 yazıyor.

P1 ile 4 demerit puan hakkınız oluyor, bu da yaptığınız ilk hatada ehliyetinize bir süre el konulması demek. Ehliyetinize el konulan zaman aralığı diğer aşamalara geçilirken gereken minimum süreye ekleniyor.

Bu ehliyet 18 ay boyunca geçerli. Eğer bir sonraki aşama olan P2 için başvuru yapmak istemiyorsanız 18 ay sonra P1 ehliyet yenileme yapabiliyor ve istediğiniz kadar P1 ehliyeti ile araç kullanabiliyorsunuz.

Şartları:

* En az 12 aydır P1 ehliyet sahibi olmak

* Ehliyet ücretini ödemek

Driving Test sonrasındaki aşamalar nispeten kolay ve süreç kendiliğinden ilerliyor diyebiliriz. En azından girmeniz gereken başka bir sınav yok! P1 licence sahibi olduktan bir yıl sonra P2 licence için hak kazanıyorsunuz. Online olarak P2 başvurusu yapıp ücretini ödeyebilir ve yeni ehliyetin evinize gelmesini bekleyebilirsiniz.

P2 licence 36 ay için geçerli. Eğer 24 aydan sonra tam ehliyete geçmek istemiyorsanız P2 yenileme için başvurabiliyorsunuz.

Bu ehliyet ile 7 demerit puan hakkınız oluyor. P2 süresince ehliyetinize el konulması durumunda (suspension) tam ehliyet için gereken minimum süreye her suspension period için +6 ay ekleniyor.

P1 ve P2 ehliyetlerin bazı kısıtlamaları var. Örneğin:

* Yüksek performanslı araç kullanımı:  Bu kategoriye giren 170 beygir üzeri ya da modifiye edilmiş motora sahip araçları kullanmak yasak. Buradan marka/model bilgisi sorgulayabilirsiniz.

* P plakalar ile sadece binek araç kullanabiliyorsunuz; kullanırken önünde ve arkasında kare plakaların görünür olması gerekiyor.

* Hız sınırı P1 ile saatte 90 km, P2 ehliyet ile saatte 100 km.

* P1 ile 250 kg üzerinde yüklenmiş trailerları araca bağlayamıyorsunuz.

* Provisional P ehliyetlerin izin verilen alkol limiti sıfır.

* Bu ehliyetler ile Learner sürücüye eşlik edemiyorsunuz.

* Araçtaki herkesin emniyet kemeri takıyor olması gerekiyor. Bu madde bütün ehliyetler için geçerli.

* Eğer 25 yaş altındaysanız P1 ile yalnızca bir yolcu taşıyabiliyorsunuz.

* Telefonunuzu kullanamıyorsunuz. Hands-free ya da speaker ile olması farketmiyor; araç park halinde değilse dururken bile telefon ile etkileşimde olmak yasak.

Full licence aldıktan sonra artık ömür boyu rahatım zannediyorsanız yanıldınız. 🙂 Yaşlanınca da hala araç kullanabiliyor olduğunuzu kanıtlamanız gerekiyor.

75Plus | 75 yaşına geldikten sonra her yıl sağlık testine girmeniz ve sürüş için bir engel bulunmadığını kanıtlamanız gerekiyor.

85Plus | 85 yaşından sonra full licence kullanmaya devam edebilmek için her yıl sağlık testi ve direksiyon sınavını yeniden geçmeniz gerekiyor. Bunun bir alternatifi modified licence sahibi olmak. Bu muadil ehliyet ile direksiyon sınavına girmeye gerek kalmıyor. Her yıl sağlık testini geçtikten sonra evinizin yakınında belli bir mesafeye kadar araç kullanabiliyorsunuz. Bu ehliyetin amacı insanların evlerinin yakınında kendi işlerini halledebilmeleri.